به گزارش مشرق به نقل از مهر، منوچهر متکي ظهر يکشنبه در همايش بررسي تحولات خاورميانه که از سوي کانون پيام زيتون دانشگاه قم در اين دانشگاه برگزار شد، در مورد آينده کشورهاي عربي اظهار داشت: مطمئنا تحولات مصر، ليبي، يمن، اردن، بحرين و تونس تاثير خودش را بر کل جهان عرب خواهد گذاشت.
وي ادامه داد: عربستان و ساير کشورهاي عربي در منطقه اگر اين تحولات را در وضعيت خودشان ترجمه نکنند با مشکل جدي مواجه خواهند شد.
متکي با اشاره به اعلام ممنوعيت تظاهرات در عربستان گفت: ادبياتي که مردم عربستان با مسئولان و اميران خودشان دارند بسيار جديد است.
وي خاطرنشان کرد: عربستان وضعيت خاصي دارد و ساير کشور‌ها اگر ترجمه مناسبي توام با تغييرات زيرساختي در روابطشان با مردم و ادامه حکمراني ايجاد نکنند، بسيار محتمل است که اين حرکت در فراگيري شامل بقيه منطقه هم بشود.
مردمي که به اسرائيل کوچانده شدند بدون سرزمين نبودند
وي با بيان اينکه آنچه در کشورهاي منطقه در حال وقوع است تحولي جدي و جراحي اساسي و زيرساختي در همه حوزه‌هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و اعتقادي ملل اين منطقه است، اظهار داشت: حتما در بررسي هر پديده‌اي، دانشجويان تلاش مي‌کنند چرايي و سپس چگونگي چنين تحولاتي را بررسي بکنند. ما نمي‌توانيم آنچه که امروز در صحنه اجتماعي حوزه شمال آفريقا و خاورميانه عربي در جريان است را کنکاش و بررسي کنيم، مگر اينکه کمي به عقب برگرديم.
متکي گفت: 6 دهه قبل طراحي جديدي در منطقه خاورميانه در نظر گرفته شد که يک مولفه در اين طراحي ايجاد يک رژيم جعلي در سرزميني متعلق به مردم منطقه و کوچاندن کساني که اهل و مليت اين کشور را نداشتند، به سرزمين فلسطين بود.
وي با بيان اينکه شکل گيري چنين رژيمي نيازمند همکاري حکمراناني در منطقه بود که در رنگ و سمت و جهت گيري اين ايده کلان همراهي کنند، اظهار داشت: دومين مولفه خاورميانه روي کار آمدن رژيم‌ها و حکومتهايي مي‌بود که اين‌ها مي‌بايست تابع سياستهاي غرب باشند.
متکي اضافه کرد: مردمي که به اسرائيل کوچانده شدند بدون سرزمين نبودند بلکه شهروندان اروپا بودند و در لهستان، انگليس و... زندگي مي‌کردند.
وي گفت: آن‌ها فلسطين را به سرزمين بدون مردم نامگذاري کردند و از ابتدا معلوم بود که اين رژيم جعلي است و مي‌دانستند که اين رژيم را به رسميت نمي‌شناسند ولذا امنيت خودشان در منطقه را به امنيت اسرائيل تعريف کرده بودند و هنوز هم اين حرف را بيان مي‌کنند.
وي خاطرنشان کرد: اينکه در سازمان ملل مصوبه بگذارنند که اگر کسي خلاف اسرائيل حرف بزند تحت تعقيب قرار مي‌گيرد، اينکه معاون حزبي در اتريش و يک مقام اتريشي به دليل اينکه اظهاراتي خلاف منافع و مصالح رژيم صهيونيستي داشته، از مقام خود عزل شود و از حزبش اخراج کنند، چنين نظام‌هايي با پارادوکس دفاع از آزادي بيان دچار مي‌شوند. چنين رژيمي مرکز ثقل امنيت غرب مي‌شود.
حکمراني و خودکامگي همزاد هم هستند
وزير سابق امور خارجه با اشاره به اينکه حکمراني و خودکامگي همزاد هم هستند اظهار داشت: حکمراني ويژگيهايي دارد که خودکامگي همراه آن است و براي اينکه حکمراني به خودکامگي منجر نشود مراقبه نياز است.
وي با ذکر مثالي در اين زمينه تاکيد کرد: اگر خودکامگي با وابستگي و ماموريت خارجي ممزوج شود، آن وقت واي بر ملتي که آن شرايط برايش پديد مي‌آيد.
متکي گفت: مصر سرزميني است که در آن جمال عبدالناصر تحولي عظيم در رابطه با استقلال و آزادي مردم اين کشور، ملي کردن کانال سوئز و مقابله با سياستهاي اسرائيل در منطقه رقم زد، مصري که الهام بخش بود، تا زماني که عبدالناصر روي کار بود نمي‌توانستند سيستم اين کشور را تغيير دهند.
وي ادامه داد: انورسادات همرزم و جانشين عبدالناصر بود و غربي‌ها سعي کردند توسط همان سيستم مصر، مسير را عوض کنند و انور سادات پس از اينکه روي کار آمد اولين قرارداد ننگين را عليه ملل خاورميانه، جهان اسلام و ملل مسلمان در جهان را امضا کرد.
وي با بيان اينکه انورسادات به واسطه قرارداد ننگين کمپ ديويد توسط انقلابيون مصري به چوخه اعدام کشيده شد، گفت: در سفري که اوايل دولت نهم در مصر داشتم وزير امور خارجه مصر عکسهاي وزراي خارجه مصر از آغاز تا آن زمان را نشان داد و در مورد يکي از عکس‌ها گفت که اين شخص وزير امور خارجه‌اي بود که وقتي قرارداد کمپ ديويد مطرح شده اين شخص از پست خود استعفا داد. او عکس ديگري را نشان داد و گفت که اين وزير در کمپ ديويد حضور داشت استعفا داد، و ديگري وزيري است که بعد از جريان کمپ ديويد روي کار آمد ولي بعد از مدت زمان کوتاهي استعفا داد. ما چهار وزير خارجه را به واسطه اين قرار داد از دست داديم.
متکي اضافه کرد: کمپ ديويد که مقارن با انقلاب اسلامي در ايران است يک دوره جديدي از مجوز دادن به رژيم‌هاي منطقه جهت خودکامگي کامل است.
وي با بيان اينکه وقتي انقلاب اسلامي ايران پيروز شد و شاه از کشور فرار کرد موسسات مطالعاتي آمريکايي طرحي را بررسي کردند که رژيم‌هاي ديگر منطقه را مورد مطالعه قرار دهند، اظهار داشت: 20 سال پيش ايده‌اي مطرح شد که در خاورميانه دموکراتيکيشن راه بيندازند و سيستم‌ها را دموکراتيک کنند، انگليسي‌ها موافق اين کار نبودند چون به نظر آن‌ها ممکن بود با اين روال وضع موجود بهم بريزد اما اگر بنا باشد اراده مردم در کار باشد مردم اين رژيم‌ها را نمي‌پذيرند ولذا اين طرح اجرا نشد.
مردم غرب سيستمهاي موجود را نمي‌پذيرند
متکي افزود: الان غرب با همين مشکل مواجه است که اگر فضا، فضاي آزادي باشد و انتخابات در اين کشور‌ها به طور آزاد برگزار شود مردم سيستمهاي موجود را نمي‌پذيرند.
وي يادآور شد: آن‌ها در طول 20 سال ابتدايي‌ترين نهادهاي دموکراتيک را در کشورهاي خودشان از ميان بردند و کم کم حکومتهاي جمهوري اين منطقه شبيه حکومتهاي پادشاهي شد و بعضي‌ها هم حکومت پادشاهي خودشان را مادام العمر تعريف کردند.
وزير سابق امور خارجه با اشاره به نگاه حکام منطقه به موروثي شدن حکومت‌ها گفت: در اين 30 سال مردم اين کشور‌ها تحقير شدند.
وي ادامه داد: مصري کشوري بود که به گفته خيلي‌ها در خاورميانه عربي اقدام به توليد فکر و ايده مي‌کرد، يعني کتاب در مصر نوشته و در لبنان چاپ مي‌شد و در مناطق ديگري که اسم مي‌بردند خوانده مي‌شد، حتي در فضاي ابتذال و هجمه فرهنگي اين توليدکنندگان مصري هستند که فيلم‌ها و سريالهاي آن‌ها توليد مي‌شود اما در حوزه سياست روز به روز به صفر نزديک‌تر مي‌شدند.
مصر يک ماموريت وابستگي نسبت به اهداف غرب در منطقه داشت
متکي با بيان اينکه مصر يک ماموريت وابستگي نسبت به اهداف غرب در منطقه داشت گفت: خودکامگي، تحقيرشدگي براي ملت و در نهايت وابستگي و دخيل نکردن مردم در سرنوشت کشورشان موجب کلمات رمزي شد که الان شما اين کلمات رمز را در سراسر منطقه به صورت مشترک مي‌بينيد. اين کلمات عبارت از عدالتخواهي، مبارزه با ظلم، مبارزه با فساد، ضرورت اصلاح و توجه و احترام به اراده ملي است.
وي با اشاره به بيان شعار «اشعب يريد اسقاط النظام» توسط انقلابيون مصر اظهار داشت: حرکت انقلابيون مصر حرکاتي مبتني بر ضرورت جراحي است.
وزير سابق امور خارجه تصريح کرد: گرچه حادثه جديدي در مصر اتفاق افتاده ولي اين حداثه دفعتا رخ نداده است.
وي با بيان اينکه حکام مصر و غرب از دستپاچگي، برخي ضوابط روشن بين المللي را زير پا گذاشتند، تاکيد کرد: هر کشوري براي برقراري امنيت مرز‌هايش توپ و تانک و هواپيماي جنگي مي‌خرد. رژيم مصر در 32 سال قرارداد کمپ ديويد يک بار هم شده جنگنده‌هايش را در بحرانهاي خاورميانه براي ترساندن اسرائيل به پرواز در نياورده اما بر عليه مردم خودش که تظاهرات کردند جنگنده‌ها را به پرواز درآورده است.
قراردادهاي محرمانه قذافي با غربي‌ها
متکي با اشاره به اعتراضات مردمي در ليبي گفت: ليبي با همه ادعاهاي قذافي که در 10 الي 15 سال اخير حرکتهاي به شدت مشکوک و قراردادهاي به شدت محرمانه او با غرب نشان از يک دور جديدي از سازشکاري‌ها در منطقه دارد، با هواپيماي جنگي با مردمش مي‌جنگد.
وي با بيان اينکه اراده و وحدت مردم در ليبي تجلي پيدا کرده است، تاکيد کرد: مردم ليبي همديگر را يافتند و حرکت به سوي عمق پيش مي‌رود و خواسته‌ها مدون مي‌شود.
متکي افزود: عصام شرف که از مخالفان حکومت حسني مبارک است در ميدان تحرير اعلام کرد که حکام مصر بدون منافع مردمشان نمي‌توانند به راحتي قراردادهاي استعماري با قدرتهاي خارجي ببندند. حتما اثر اين حرکت يک تغيير در نگاه جهان عرب با رژيم صهيونيستي است.
وي گفت: در کشورهاي منطقه بحت تغيير در نگاه با رژيم صهيونيستي مطرح است به عنوان نمونه مردم اردن در تظاهرات خودشان خواستار لغو قردادي که پادشان اردن با رژيم صهيونيستي انعقاد کرده هستند و يا در نماز جمعه غزه مطرح مي‌شود که معبر رفح در غزه بايد براي کمک رساني به مردم اين منطقه باز شود.
آمريکايي‌ها سعي کردند وي‌ترين حکومت مصر را عوض کنند
وي ادامه داد: آمريکايي‌ها به دنبال اين بودند که اين جريان‌ها را مديريت کنند و سعي کردند چون نمي‌توانند حسني مبارک را نگه دارند وي‌ترين را عوض کنند و حسني مبارک ديگري را بر سر کار آورند. آن‌ها عمر سليمان که تقريبا حسني مبارک را اداره مي‌کرد و چند دهه رئيس سازمان امنيت مصر است را روي کار آورده‌اند.
متکي تصريح کرد: بن علي يکي از نکبت‌ترين چهره‌هاي جهان عرب بود که غربي‌ها هر ماموريتي که به او مي‌دادند انجام مي‌داد. تونس تنها کشور عربي بود که دختران اين کشور حق حجاب در مجامع عمومي نداشتند و حتي حکومت اين کشور نمي‌گذاشت مردم نماز جماعت برگزار کنند.
وي گفت: با موج جديدي که به راه افتاد غنوشي عوض مي‌شود و بلافاصله پس از آن در مصر احمد شفيق مجبور به استعفا مي‌شود، يعني تحولات خاورميانه تاثير و تاثر بر روي هم دارند.
کشته شدن 7 هزار نفر در ليبي
وزير سابق امور خارجه با اشاره به کشتار مردم ليبي با دستور قذافي تاکيد کرد: اگر فردا به خواست خدا مردم ليبي پيروز شوند، ديگر خبر از بن علي و ديگر حکام خودکامه منطقه نخواهد بود.
متکي گفت: شديد‌ترين برخورد‌ها نسبت به مردم در ليبي در حال وقوع است و تعداد کشته‌ها تا صبح روز گذشته از مرز 7 هزار نفر گذشته است.
وي خاطرنشان کرد: اگر فردا مردم مظلوم ليبي پيروز شوند، اين مسئله ثبت مي‌شود که نبايد از ارتش عليه مردم خود استفاده کرد.
وي اضافه کرد: مقاومت و پايداري رهبران مخالف حکام خودکامه بشارت يک خاورميانه جديد با حاکميت مردم را مي‌دهد و اين مهم قطعا در سمت و سوي حکومت حکام عربي تحولاتي ايجاد خواهد کرد و در حوزه بين المللي نيز تحولاتي رخ خواهد داد که در گام نخست بر رژيم صهيونيستي و در گام‌هاي بعدي در نوع تعامل غرب با خاورميانه تاثيرات اساسي خواهد گذاشت.
دو تعهد جدي آمريکا در منطقه
متکي در پاسخ به سئوال يکي از دانشجويان در مورد موضع آمريکا در برابر تحولات اخير در خاورميانه اظهار داشت: آمريکا دو تعهد دارد که در جاهايي که اين دو به طور جدي در تعارض با هم قرار مي‌گيرند ناگزير است که يکي را انتخاب کند؛ يکي از آن دو مسئله حمايت از رژيم‌هايي است که يا خودش ايجاد کرده و يا در جهت سياستهاي او حرکت مي‌کند است. نکته دوم ليبرال دموکراسي شعارهايي را به عنوان الگوي مطلوب غرب در حکومت داري مطرح کرده که مبتني بر آزادي بيان و دموکراسي و توجه به نظرات مردم است و سعي مي‌کرد هر دو مسئله را داشته باشد اما در يکي از کشورهاي شمال آفريقا انتخاباتي انجام مي‌شود و نتيجه اين انتخابات مطلوب آمريکايي نيست و اين نتيجه را به قيمت بهم ريختن آن کشور سناريو تعريف کردند.
وزير سابق امور خارجه افزود: آمريکايي‌ها عاشق چشم و ابروي فرد خاصي نيستند، آن‌ها کساني را مي‌خواهند که در جهت سياستهاي خودشان حرکت کند و در جاهايي که نمي‌توانند کسي را نگه دارند سعي مي‌کنند ساختار و چارچوب را حفظ کنند.
آمريکايي‌ها دچار پارادوکس و تناقض گويي شدند
وي ادامه داد: اگر کسي حرکتهاي آمريکايي‌ها در دو هفته اول تحولات مصر را مشاهده مي‌کرد به راحتي اين پارادوکس و تناقض گويي را مي‌فهميد، آن‌ها در گام نخست خواستند هم مبارک را نگه دارند و هم به نظرات مردم توجه کنند و حتي اذعان کردند که ناآرامي‌هايي در مصر وجود دارد و بايد گام‌هايي برداشته شود.
متکي با اشاره به شرايط موجود مصر و دخالت کشورهاي غربي در مديريت اين کشور گفت: شوراي نظامي مصر دو راه بيشتر ندارد، يا بايد وارد سرکوب نظامي شود و يا گام به گام تسليم شرايط شود، تا کليت ارتش در مصر حفظ شود وگرنه در ارتش مصر تفرقه خواهد افتاد.
وي با بيان اينکه مردم مصر توانستند به درستي شرايط را مديريت کنند، اظهار داشت: آمريکايي‌ها وارد عرصه شدند و مردم مصر بايد مراقب باشند.
متکي افزود: طي روزهاي گذشته برخي مسئولان کشورهاي غربي از جمله معاون رئيس جمهوري آمريکا و نخست وزير انگليس وارد مصر شدند، و همه اين‌ها براي شيطنت به مصر مي‌روند.
وي ادامه داد: آمريکايي‌ها شبانه روز مشغول مطالعه هستند که چگونه بتوانند در جايي سوار موج شوند و شرايط را متوقف کنند و اين برنامه آن‌ها براي يمن، اردن، بحرين، ليبي و تونس نيز وجود دارد.
تجزيه سودان خطرناک است
متکي همچنين در پاسخ به سئوال ديگري در مورد گسترش حرکتهاي مردمي در سودان و ديگر کشور‌ها و تاثير آن‌ها بر اسرائيل گفت: در جنوب سودان رفراندومي رخ داد که بخشي از سودان را تجزيه کرد و بعضا از اين منطقه به نام اسرائيل جديد نام مي‌برند.
وزير سابق امور خارجه افزود: به اعتقاد من دولت سودان مي‌توانست بهتر عمل کند، به خاطر اينکه اگر چه دولت سودان با مشکلاتي مواجه شد اما تجزيه اين کشور به نامش ثبت شد و اين پسنديده نيست.
وي تاکيد کرد: طراحي براي تقسيم سودان گسترده‌تر از اين حرفهاست، حداقل در دو منطقه ديگر وسوسه جدايي در سودان را هر وقت لازم بود مي‌توانند کليد بزنند.
مصر نخ تسبيح خاورميانه است
وي مصر را نخ تسبيح خاورميانه دانست و گفت: مصر جايگاهي دارد که سياسيون در 30 سال پيش مي‌گفتند که هيچ پيروزي در خاورميانه متصور نيست الا به حضور مصر. و هيچ شکستي به خاورميانه تحميل نمي‌شود الا به شکست قبلي مصر، يعني هر چه در مصر اتفاق بيفتد به کل منطقه منتقل مي‌شود.
متکي تحولات مصر را بر ساير کشورهاي منطقه تاثيرگذار دانست و يادآور شد: معتقدم که جوانان مصري ميدان تحرير را خوب مديريت کردند چون هميشه اين نگراني وجود داشت که آنهايي که از ميدان مي‌روند دوباره بر مي‌گردند يا خير؟ آن‌ها به راه‌شان باور داشتند و حرفشان بين مردم جا باز کرد.
وي ادامه داد: جوانان مصر علاوه بر مديريت ميدان تحرير، رهبران را هم مديريت کردند، يعني به محض اينکه اخواني‌ها وقتي با عمر سليمان مذاکره کردند و مورد انتقاد واقع شدند خودشان را کنار کشيدند.
متکي افزود: مصر مي‌تواند مرکز تحولات و تاثيرگذاري در منطقه باشد و غربي‌ها نيز تمرکز اصلي خودشان را متوجه اين کشور کردند که بتوانند اين کشور را مديريت کنند.
نتيجه رفراندوم مصر شرايط رياست جمهوري را مشخص مي‌کند
وي با اشاره به نزديک بودن رفراندوم قانون اساسي در مصر اظهار داشت: نتيجه رفراندوم و انتخابات پارلمان سمت و سوي انتخاب رئيس جمهور را که چه ويژگيهايي بايد داشته باشد مشخص مي‌کند. باقيمانده سيستم مصر از جمله دستگاه امنيتي و بخشي از وزارتخانه‌ها که تغيير پيدا نکردند راغب نيستند که انتخابات آزادي برگزار شود اما قادر نيستند جلوي يک انتخابات آزاد را بگيرند.
متکي افزود: الان بايد رهبران نهضت کار انتخاباتي را به عنوان يک کار تخصصي فني که کلاه سرشان نرود نگاه کنند.
در اين مراسم که با حضور پرشور دانشجويان دانشگاه قم برگزار شد منوچهر متکي چندين بار از سوي دانشجويان مورد تشويق قرار گرفت.
